Kerkakkers

Tot 1860 begraaft Liempde zijn doden op de ‘kerkakkers’ nabij De Dommel, in de volksmond nu het ‘ouwe kerkhof’ genoemd. Deze begraafplaats ligt op de hoek Pastoor Dobbeleijnstraat en Kerkakkers. Het is waarschijnlijk de stichtingsplek van Liempde, gelegen op een hoger stuk land aan de oevers van De Dommel. Al in de vijftiende eeuw staat op deze plek de Sint-Janskapel, die op 28 april 1603 door bisschop Masius verheven is tot parochiekerk van de zelfstandige Parochie Liempde. Pastoor Dobbeleijns is de eerste parochieherder. In 2003, bij het vierhonderdjarig bestaan van de Liempdse parochie Sint Jans Onthoofding, wijdt bisschop Hurkmans het terrein opnieuw in als stilteplek.

Het oude kerkhof is sinds 1981 een archeologisch monument vanwege de oude bebouwingssporen die teruggaan tot de IJzertijd. Het is ook de plek waar lang de Sint-Janskapel en een knekelhuisje (waarin de beenderen van overledenen worden bewaard) hebben gestaan en waar vanaf de vijftiende eeuw generaties lang de overledenen van Liempde in gewijde aarde worden begraven.

Al in geschriften uit 1440 staat de Sint-Janskapel vermeld. In dat jaar schenkt de clericus Jan van Geffen bij testament een legaat aan de kapel, bestaande uit vier mud rogge en twee mud gerst. In 1603 wordt Liempde een zelfstandige parochie en krijgt de kapel de functie van parochiekerk. Het interieur bestaat uit een plavuizen vloer met daarop een preekstoel met toog en twee altaren. Het torentje van de kerk is ruim tien meter hoog en met drie van de vier zijden opgenomen in de dakconstructie.

Na de Vrede van Munster in 1648 wordt de katholieke godsdienst verboden en gaat de Sint-Janskapel op slot. De toenmalige pastoor moet vertrekken en de kerk komt onder toezicht te staan van een hervormde kerkmeester. Toch komt het protestantisme in Liempde niet van de grond en de kapel wordt nauwelijks gebruikt. Verval dreigt. Het nog altijd katholieke gemeentebestuur van Liempde heeft echter belang bij het kerkje omdat bij alle belangrijke gebeurtenissen binnen het dorp de klok ervan wordt geluid. Het zorgt dus voor de jaarlijkse schoonmaakbeurt en het noodzakelijke onderhoud.

Rond 1804, wanneer Liempde ongeveer negenhonderd inwoners telt, komt de kapel zonder enige strijd (in tegenstelling tot de gang van zaken in naburige gemeenten) weer in handen van de Liempdse katholieken. Het kerkje is inmiddels te klein en te verouderd om dienst te doen. Bovendien staat het te ver van het bewoonde centrum af. Een centraler gelegen schuur doet inmiddels al jaren dienst als katholiek godshuis van Liempde. De resten van de Sint-Janskapel worden in 1827 gesloopt.

Inmiddels zijn de contouren van de Sint-Janskapel en het knekelhuisje weer in het maaiveld opgenomen en voorzien van informatieborden. De geschiedenis van de plek is inzichtelijk gemaakt. Het oude kerkhof is het enige archeologische rijksmonument binnen de kerk Liempde en de gemeente Boxtel.

De Liempdse kerk en haar pastoors. Stichting Kèk Liemt, november 1978.
www.parochieliempde.nl

Erfgoedvereniging Kèk Liemt

Kerkakkers

Monumenten