Kèk Efkes - Jaargang 4 nummer 14 - 15 mei 2022

Van de Voorzitter

In de komende weken staan er diverse activiteiten gepland waarvoor ik even jullie aandacht vraag.

Allereerst op 23 mei a.s. de Algemene (voorjaars)Ledenvergadering. De laatste keer dat we die hebben kunnen organiseren was in november 2019. De daarop volgende vergadering stond toen gepland voor maart 2020 maar die werd geblokkeerd door de uitbraak Covid-19. Wat de gevolgen daarvan zijn geweest staat ons allemaal nog vers in het geheugen gegrift. Maar nu na 2,5 jaar kunnen we weer van alles organiseren en ook dat is weer wennen. Gisteren stelde iemand zich voor en gaf een hand,  op dat moment dacht: “O ja natuurlijk dat kan en mag ook weer”.

Na het vergaderinggedeelte ga ik, voor diegenen die daar belangstelling voor hebben, even laten zien hoe je gemakkelijk kunt zoeken in de Beeldbank Liempde en we hebben nog een filmpje uit 1968 voor jullie klaarstaan over de Klompenmakersfamilie Van Alphen. We hopen jullie allemaal te kunnen begroeten om 19:30 uur in D'n Liempden Herd. Zaal open om 19:00 uur. 

Een week later op maandag 30 mei de lezing over Vincent van Gogh in Brabant welke de afgelopen jaren al 2 of 3 keer werd geannuleerd maar nu is het eindelijk zover.

Weer een week later maandag 6 juni Tweede Pinksterdag van 12:00 tot 16:00 uur open dag bij en in de boerderij van de Kinderen Van der Velden, beter bekend ald De KLeuskes. Naast onze expositieruimte, is ook d'n hof, het woonhuisgedeelte en de beugelbaan geopend. 

Tot spoedig ziens, Els Vissers

Actueel

21-22 mei Boxtel zoekt. Heemkunde Boxtel gaat in samenwerking met CARE op zoek naar de geschiedenis van Boxtel. Voor vragen en aanmeldingen bel 06-53364093 of mail naar boxtelzoekt@heemkundeboxtel.nl

23 mei 19:30 uur Algemene (voorjaars)Ledenvergadering Erfgoedvereniging Kèk Liemt. 

Agenda:

1. Opening door de voorzitter

2. Financieel jaarverslag 2020 en 2021 (ligt ter inzake tijdens de vergadering)

3. Verslag van de kascommissie boekjaren 2020 en 2021

4. Begroting 2022 (ligt ter inzake tijdens de vergadering)

5. Mededelingen bestuursverkiezing Algemene (najaars)Ledenvergadering in november 2022

6. Uitvraag bij de leden over suggesties voor toekomstige activiteiten 

7. Rondvraag en sluiting vergadering

8. Pauze

9. Uitleg en zoekfuncties Beeldbank Liempde en fimpje klompenmakersfamilie Van Aarle

Eindtijd 21:45 uur. 

Bij binnenkomst wordt u een kop koffie of thee aangeboden. Overige consumpties voor eigen rekening. 

Foto evkl004082 interieur van expostieruimte De Kleuskes 

Beeldbank vraag

Nieuwe beeldbankvraag:

Foto evkl000987 wie is deze man met hond? Bij voorbaat dank voor jullie reactie.

Namens de Beeldbank Liempde,                                                                                                                

Els Vissers. 

Liempdse spreuken van Marinus van Giersbergen - deel 7.

BOERENGETUIG EN BOERENWERK

Eg en ploeg

Der valt nie mi te egge of te ploege

Der valt nie mi te egge of te eeren

Dè kumt wel gif mi ut egge

Wieden

Wie 't onkruid in zijn eige hof wiedt zie get bij een ander niet

Iemand umschoefele

Hakken

Waar gehakt wordt vallen spoanders

Alles willen bedisselen

Geld be de aks

Mi un botte aks erop slôn

Erm miensen hout en rijke miensen keinder zen vruug bekwaam

Boomke groot, planterke dood

Diversen

Unne kreuge hi mer éèn goei ding, zen twee poten

Hij is van de toten van de kaar gevallen

Dor hangt de krib hog

De krib moet ut voeier nie nao drage

Vur zen eige deur ut schônste vege

Nijj bessems vegen schôn

ge moet ut ijzer smee-en es ut heet is

Iemand in zen kaar vôre

Dor hangt de punder aachter de vurdeur

Unne steel, baand en unne wis haôlt men wor tie is

Wette doede op un ouw zessie, die ut haôren nie mer lèje kan

Over den hikkel hoalen

Hij spult op zenne gietklomp

Ger van den Oetelaar

De tragische dood van een vasthoudende veldwachter

Vroeger had elk dorp zijn eigen ‘Bromsnor’. In mijn jonge jaren had Liemt er zelfs twee: Goof van Breugel en Albert Mikkers. Altijd moest je op je hoede zijn. Ze konden zomaar ineens voor je neus opdoemen, met hun ballonbroek die boven de laarzen imponerend naar links en naar rechts uitstak.

Mijn ouders herinnerden zich vol respect Piet Egelmeers, tussen 1897 en 1938 achtendertig jaar de veldwachter van Liempde, “parende goedheid aan strengheid, hulpvaardigheid aan stiptheid” volgens zijn bidprentje.

Een voorganger met een even lange staat van dienst was Willem van Nus. Willem was in 1792 geboren in Amsterdam, en trouwde op 7 mei 1820 in Boxtel met Helena Erbelveld uit Utrecht. In 1826 werd Willem benoemd tot veldwachter in Liempde. Het gezin ging wonen in het ‘Loeijnd’. Tot 1864 was hij de veldwachter van Liempde, voor een wedde van een paar daalders per week. De processen-verbaal van hem in het gemeentearchief laten zien hoe serieus Willem zijn plicht vervulde. Hij was ook een vasthoudend type, zo blijkt uit een incident dat zich heeft afgespeeld op zondag 9 december 1860 in en bij de herberg van Adriaan Appeldoorn. Deze herberg lag onder de toren van de schuurkerk, en is later geëvolueerd tot café-zaal De Punder (nu Dorpsstraat 37-39).

Liempde werd geteisterd door regelmatige bezoekjes van een zekere Kobus van den Broek. Kobus, afkomstig uit Loon op Zand, was wegens bedelarij bij verstek veroordeeld tot enkele weken gevangenisstraf. De landloper, misdadiger, stoelenmatter, zoals burgemeester Evert van de Sande hem typeerde, was voortvluchtig en stond gesignaleerd in het politieblad: aanhouding verzocht!

In de Provinciale Noordbrabantsche en ’s Hertogenbossche courant, de voorloper van het Brabants Dagblad, van 25 januari 1861 staat het volgende bericht, door mij omwille van de leesbaarheid enigszins aangepast:  

“Op 9 december ‘s morgens omstreeks half tien begaf de veldwachter der gemeente Liempde, Willem van Nus, zich ten huize van de herbergier Adrianus Appeldoorn aldaar, en vond tot zijn verbazing de gesignaleerde persoon daar in huis. Hij sprak hem aan en wilde hem arresteren. Hij poogde te ontvluchten, doch tevergeefs. Ten gevolge van zijn weigering om zich over te geven, geraakten zij beiden al worstelende de achterdeur van het huis uit. Daar werd onze moedige veldwachter met de rug tegen een diepe putkuip gestoten. Hij verloor zijn evenwicht en tuimelde achterover in de waterput. In zijn val sleepte hij de arrestant mee. Beiden werden door de hulp van de mensen doornat uit die put met levensgevaar gered en met een ladder uit de put gehaald. Daarop heeft genoemde veldwachter zijn, evenals hijzelf, door en door natte arrestant bij de heer burgemeester van Liempde gebracht. Deze heeft daarvan proces verbaal opgemaakt en aan de officier van justitie, ter vervolging, opgestuurd. De rechtbank heeft hem dinsdag ten gevolge van dit verzet andermaal tot 14 dagen gevangenisstraf veroordeeld. De gemeenteraad van Liempde heeft, als blijk van tevredenheid over het gedrag van de ijverige veldwachter, boven op de toegekende premie van ’s rijkswege, hem een gratificatie van f. 10 toegekend.”

Enkele nationale kranten namen dit verslag over en voegden, met ontzag voor ”zijne hooge jaren”, toe: “Zonderling was het dat, toen men beiden met een puthaak ophaalde, de veldwachter zijn arrestant nog stevig vast hield.”

Willem heeft maar drie jaar van zijn heldenstatus kunnen genieten. In de late nacht van 1 op 2 januari 1864 ging de 71-jarige veldwachter surveilleren in de Koestraat, in de buurt van boerderij de Nachtegaal, waar de weduwe van Christ Vugts met haar gezin woonde (nu Roderweg 43-43A). Er broeide daar iets, omdat een dochter van Christ Vugts haar trouwbelofte had gebroken. Het ging om Johanna Maria, die overigens drie jaar later haar trouwbelofte aan een andere kandidaat, Willem Quinten, wél zou houden. Als een van de partijen een voorgenomen huwelijk op het laatste moment afzegde, werd er vaak door vooral jongelui uit de buurt ‘getaofeld’. Men verzamelde zich bij het huis van de afzegger en begon daar allerlei kattenkwaad uit te halen: ketelmuziek maken, mest voor het huis gooien, de inhoud van beerputten tegen de gevel gooien, vernielingen aanrichten, enz. Willem wilde geen ‘getaofel’ bij de Nachtegaal en ging de orde handhaven. Maar bij de vervulling van zijn plicht viel hij, in de ochtend van 2 januari, om half acht om precies te zijn, misleid door de duisternis in een plukselkuil, die met water gevuld was, en verdronk. Hij werd gevonden door zijn enige nog thuis wonende kind, zijn 35-jarige dochter Nel.

In de eerstvolgende vergadering van de gemeenteraad, op 27 januari 1864, werd Willem herdacht. Unaniem besloot de raad om aan de 68-jarige weduwe van Willem van Nus gedurende haar leven een pensioen toe te kennen van f. 5,- per maand. Het was een verantwoorde uitgave volgens de memorie van toelichting:

“De veldwachter Willem van Nus die … in de uitoefening zijner functie zoo noodlottig om het leven kwam, heeft deze betrekking bekleed gedurende nagenoeg 38 jaren, daarbij steeds trouw en eerlijk zijn pligt betraghtende en voldoening gevende aan zijne superieuren en aan de geheele Gemeente, zoodat thans zijn gemis algemeen wordt betreurd. Gedurende al dien tijd was zijne bezoldiging te karig dan dat hij aan zijne weduwe iets waarvan zij bestaan kon, heeft kunnen nalaten. Het schijnt billijk en pligtmatig voor de Gemeente dat deze, voor den weinigen tijd die de weduwe welligt nog te leven heeft, in haar onderhoud voorziet, zonder hetwelk zij in haren afgesloten leeftijd aan den armen moet worden overgegeven. Door haar slechts f. 5,- per maand toe te kennen, schijnt het dat, bij de kleine verdiensten die de eenige bij haar inwonende dochter heeft, zij behoorlijk in haren eenvoudigen stand zal kunnen leven.”

Maar daarmee was nog geen einde gekomen aan de vrijgevigheid van de raad. In dezelfde vergadering moest de gemeenteraad een besluit nemen over de besteding van het geld van een collecte voor de viering op 17 november 1863 van het vijftigjarig bestaan van het Koninkrijk der Nederlanden. De raad besloot om van het opgehaalde bedrag, te weten f. 8,36, een vlag te kopen en het restant, f. 1,83 (één gulden en 83 centen), “af te geven aan de weduwe Willem van Nus voor de bijzondere moeiten en zorgen die de overleden veldwachter tijdens die feestviering daarmede had.”

En zo kon Leentje genieten van een welverzorgde oude dag. Zeven maanden lang. Ze overleed, 69 jaar oud, op 5 september 1864.

Theo Bressers

Foto evkl004432 Piet Egelmeers 

Liempdse klompenmakersfamilies: Van Hastenberg

Liempdse klompenmakersfamilies: Van Hastenberg

Hannes van Hastenberg (1899 – 1975) had samen met broers Doy, Marien en Jaan en zijn neef Hais een klompenmakerij in Boskant. Hij trouwde met Maria Hermes (1900-1974) In 1938 verhuisde hij naar Mill omdat hij daar werk kreeg bij de firma Van Hout als voorman in de klompenmakerij. Toen de woning van de ouders (Willem Hermes en Hendrika van Agt) van zijn vrouw in Liempde vrij kwam verhuisde de hele familie naar het toenmalige Looeind, de huidige Barrierweg in Liempde, waar Hannes zich in 1942 vestigde als zelfstandig klompenmaker.

Zijn oudste zoon Wim, die op z’n 12e van de lagere school kwam, begon meteen in de klompenmakerij. Zijn tweede zoon Jas leerde het vak op de ambachtsschool in Boskant maar hij verongelukte in 1950. Toen zijn zonen Toon en Jan oud genoeg waren assisteerden ze na school ook in de klompenmakerij.

In de loop der jaren daalde de vraag naar klompen en door de mechanisatie nam ook de noodzaak van personeel af. De kinderen vonden een voor een elders emplooi. Hannes heeft zijn klompenmakerij gehad tot in de jaren ’60 van de vorige eeuw.
In 1932 won Hannes de Zilveren Klomp tijdens de Klompenbeurs in Sint-Oedenrode.
Wim van Hastenberg (1930 – 2000) werkte bij zijn vader Hannes in de klompenmakerij vanaf de start van het bedrijf in 1942 in Liempde. Op zijn 12e leerde hij het vak van zijn vader en hij is ook de enige zoon die klompenmaker is gebleven. Toen er in de klompenmakerij van zijn vader niet voldoende werk meer was is hij gaan werken in de klompenfabriek van Van der Vleuten in Liempde. Het werk is dan inmiddels grotendeels gemechaniseerd.
Daarnaast bleef hij ook handmatig klompen maken, die aftrek vonden als mallen voor andere klompenmakerijen.

In 1968 is een mooie film gemaakt (door Piet van Alphen). De film gaat over klompenmaken met de hand.  Behalve Janus van Alphen staat ook Daan van de Sande (1885-1978) op de film als een nog erg gezonde 83-jarige! Ook Jan Thomassen (1890 1972) en Hannes van Hastenberg (1899-1975) zijn te zien. Hannes was de meest deskundige handklompenmaker van de streek, dat laat hij goed zien op de film.        PS REDACTIE - DEZE FILM WORDT NA DE ALGEMENE LEDENVERGAERING VAN 23 MEI A.S. GEDRAAID. 

Cornelus’ dochter Kee (1893-1969) trouwde in 1922 met klompenmaker Bertus (Engelbertus) van der Velden (1892-1951) en zij vestigden op Akkerstraat 6 in Liempde. Ze kregen 9 kinderen. Hun zonen Jan, Harrie en Kees werkten al op jonge leeftijd mee in de klompenmakerij en zijn hebben het werk van hun vader voortgezet. 

Wim van Hastenberg demonstreerde nog jarenlang het oude ambacht op jaarmarkten en andere evenementen. Hoogtepunt hiervan was de presentatie van het klompenmakersvak, samen met onder andere Willem van Houtum (1902-1989), op paleis Soestdijk ter gelegenheid van Koninginnedag in 1979.
Heel trots was hij toen hij Nederlands kampioen werd in 1988, categorie ‘handwerk’ klompen maken. Ook had Wim een aantal vaste klanten met een bijzondere schoenmaat, die bij hem klompen op maat lieten maken. Als ‘hobby’ maakte hij bijzondere modellen, zoals bijvoorbeeld een damesklompschoen en een houten pump. Foto's hiervan zijn te zien op een plaquette in het klompenmakershuisje op het erf Van D'n Liempden Herd (noot redactie.) 

Foto: Hannes van Hastenberg toont trots de klompen die hij kreeg bij zijn 60-jarig jubileum als klompenmaker.

Ger van den Oetelaar

Zouaaf uit Liempde

Velder 1852. Er is dan nog maar één hoeve aanwezig, alleen op de plek van (nu) Velder 17 staat, een hoeve met een heerenkamer. In 1852 woont hier sinds 1838 boswachter en jachtopziener Adriaan Abrahams (1800-1867), die die functie al bekleedde bij de familie Van Diepen. Adriaan en zijn vrouw Petronella Vervoort (1801-1869) hebben nog een bijzondere bijdrage aan de Liempdse geschiedenis geleverd. Ze krijgen op Velder op 7 augustus 1838 een zoon Cornelis Abrahams (1838-1895). Deze Cornelis is de enige Liempdenaar die als pauselijk zouaaf  zal intekenen en meevechten. Zo neemt hij deel aan de Veldtocht van 1867 en aan Slag bij Mentana (net boven Rome). 

Zouaven waren in de periode 1860-1870 katholieke vrijwilligers die als soldaat voor de Paus gingen vechten toen de kerkelijke staat werd bedreigd door de legers van Garibaldi en koning Victor Emmanuel II. Paus Pius IX riep alle ongehuwde mannen op. Zij werden gestimuleerd om in alle vroomheid te vechten en te sterven als martelaar. Zij verloren wel meestal hun nedrlanderschap vanwege het feit dat ze in vreende krijgsdienst waren geweest. 

Op de foto een Schijndelse zouaaf in de kenmerkende kledij (Petrus van Liempd, +1869).

Ger van den Oetelaar

Archeokout 11

De televisieserie "Het verhaal van Nederland", waarin Daan constant tussen de bedrijven door banjert, is gestopt. Met wat gaten in de historie waren ze min of meer in de tegenwoordige tijd beland. Uw archeokouter is een getrouwe volgzame lokale variant van Daan. Dus ook ik stop even met het verhaal van Liempde e.o.. Nee, ik heb geen bewuste gaten in de historie laten vallen, en  nee, ik ben nog lang niet in de tegenwoordige tijd verzeild geraakt met ons verhaal. De tegenwoordige tijd zit me echter hevig achter de vodden. 

Het is immers tijd dat u in groten getale in de put gaat zitten. Aanstaand weekend, 21 en 22 mei 2022, is het weer zover, dan gaan we vierkante-meter-putjes graven in onze gewaardeerde buitenwijk Boxtel. In Liempde, onze eigen metropool, hebben we al twee afleveringen van deze CARE-activiteit mogen meemaken met zijn allen. Eén in de zomer van 2019, ruim voor corona, en één in de herfst van 2021 toen we even dachten dat we van dat vermaledijde virus af waren. Boxtel had minder geluk. De geplande grondige zoektocht naar het verleden kon in 2020 door de pandemie helaas geen doorgang vinden en ook de zomer van 2021 werd nog overheerst door nieuwe varianten, vaccinatie-onenigheid en wappisme.  Nu gaat het dan toch eindelijk gebeuren, de aarde wordt door ons, gewone burgers en andere archeologisch ongeschoolden, via zorgvuldig gegraven gaatjes geopend, zodat we met eigen ogen kunnen zien en onder leiding van kenners kunnen interpreteren wat zich daar ter plekke heeft opgehoopt in allerlei verledens.

Voor de ongelukkigen onder ons die dit feestje nog niet hebben meegemaakt wil ik hier toch nog even enige toelichting geven op dit CARE-project.  Een belangrijk doel is om historisch bewustzijn van bewoners van woongemeenschappen te stimuleren door ze zelf een rol te geven in het archeologisch onderzoek van hun woonstede.  Daarbij komt dat zulks ook het samenlevingsgevoel en de verantwoordelijkheid voor het erfgoed bevordert.   De naam, CARE, Community Archeology in Rural Environments, gemeenschaps archeologie in landelijke gebieden, is in het Engels omdat het deel uitmaakt van een internationaal project. Vergelijkbare bezigheden vinden plaats in Engeland, Polen en Tsjechië, alle met het archeologisch doel meer inzicht te krijgen in het verleden van dorpskernen. In die kernen vindt meestal nauwlijks archeologisch onderzoek plaats en daarom weten we vaak te weinig van de opbouw door de eeuwen heen. Zo worden drie vliegen in een klap geslagen, historisch bewustzijn, cohesie in de samenleving en kennis over de dorpsgenese.

De werkzaamheden bestaan ruwweg uit graven, zeven en wassen. We graven heel voorzichtig, laagje voor laagje.  Dat doen we tot een diepte waarop geen artefacten meer te verwachten zijn (meestal rond een meter). Het zand uit elk laagje wordt gezeefd en de artefacten (bijvoorbeeld scherven, munten, ijzer, glas en vuursteentjes) worden verzameld in zakjes, zodat beklijft wat uit welke laag te voorschijn kwam. De zakjes met zeefresultaten worden verzameld en gewassen, waarna de kenners er een blik op werpen en de vondsten zullen proberen te dateren en te duiden. De wanden van de put en de laagjes worden geinspecteerd en getekend. Voor al die acties zijn mensen nodig, gravers, zevers, tekenaars, adminstrateurs en wassers, waarbij men natuurlijk kan wisselen naar believen. Wat we vooral nodig hebben is goede zin een ook mooi weer kan behoorlijk helpen. De liefhebber, elk van u dus, wordt verwezen naar de website van "boxtel zoekt"

https://heemkundeboxtel/boxtelzoekt

Kortom als erfgoed je lief is en met name als je eigen leefomgeving je lief is (en voor Liempdsen behoort Boxtel daartoe) geef je dan op om in Boxtel te assisteren bij de puttengraverij op 21 en 21 mei 2022. Het kan ook voor delen van die tijd, maar het leukst is natuurlijk om het helemaal mee te maken. Meld je via de genoemde website. Tot dan dan.

 Jaap van der Woude

Meer toponiemen in Liempde. Deel 3.

Hieronder een derde gedeelte van de lijst van Wim Veekens betreffende extra Liempdse toponiemen (aanvulling op het boek van Frits Beelen uit 2002):

ARM Vier lopensaet binnenlants met het water gent. den Arm, 1728, A, Leenh. v. Brab. 1117 f74v;
AUTSEL/ ANSEL Meditatem molendinorum de casteren et de autsel (…) in locis dictis casteren et autsel, 1465, BP R1234 f169; = ‘De helft van de molens van Kasteren en Autsel/ Antsel…’
BARRIER (Mijt mutsert) onder Liempde aan de Barriere, 1765, R187 f546;
BARRIERVELD Perceel houtbosch geleegen als voor [= Liempde], gen. Koeijweij in de Steegde of het Barriere veld, met het veld gekomen van J. Viré, belendende de Gemeente of gemeene weg en de wede Evert van Dijk, [tot] het Manne Gasthuijs van Esch, 1799, R157 f33v;
BATENKAMP [Liempde], Casteren, Batencamp, 1659, BP R1590 f106v; de plantagie van het voorhooft vanden Baetencamp, Lyempde, inden gehuchte van Casteren t.pl. gen. inde Schutsstraet, 1661, A, ORAL 40 f38v; den Baetencamp, Lyempde, inden gehuchte van Casteren t.pl. langhs de Schutsstraet, 1661, A, Santegoeds, 1981, p.108; Casteren, den Batencamp, 1683, BP R1676 f224; heyvelt en houtwasch Batencamp, op den hoek van de Schutstraat, 1723, BP R1715 f452;
BEEK, HOGE (Heide) hooge beek, 1890, A 578-579, NA 486 nr.55;
BEEKLAAK (Liempde), in loco dicto bekelake, 1391, BP R1178 f177v; Groter lyemde, op beeclake, 1391, BP R1178 f190v; Groetlyemde, in loco dicto op beeclake, 1396, BP R1180 f573; Lyemde, ad locum dictum bekelaken, 1470, BP R1239 f463; Lyemde, (beemd) beecklaeck (aan de dommel), ad locum dictum hezelaer, 1488, BPR 1257 f351;
BEEKLAAKAKKER Lyemde, (land) die drieseechde op beecklaeck ecker, 1487, BP R1256 f57v;
BEEKLAAR Groeter Lyemde, (beemd) bekelair, 1488, BP R1257 f351; Vergelijk: Beeklaak.
BEEKMANSBUNDER Ex pecia prati dicti beeckmans buenre ad locum dictum op craendonc [naast] vellair, 1465, D, BP R1234 f188; die beeckmans buenre by veller ende twe stucken lants tot cleyn lyemd aen bonten ven, 1521, D, R60 f181v; stuck bems geh. beekmans bunder gelegen inder prochie van boextel by veller, [tot] erff. Meus Suetrix, 1527, D, R61 f2v; weyvelt geh. beeckmans buender by veller, 1548, D, R64 f42v;het dorde deel in Beeckmans buender, streckende tot aent huys vande hoeven van Velder, 1592, D, R75 f38; Cleyn Liempde. Br[uycker] vande kijnder Henricx vande Zande hoey in beeckmans bunder, 1604, D, R50 f207v;­coeweyde t.pl.  gent. beeckmans buender ontrent Velder onder Liemd gelegen, tussen de heer van Bocxtel en erffgen[amen] Jan Cornelis, 1641, D, R50 f103v;­  houtwas in beeckmans bunder, c.1663, E, F2 f25v;­ Cleijnder Liempde. Eigenaar: Adriaen Janssen van Gestel.Stuck erve soo wey, houtwas als andersints gent. beeckmans bunder, 1669, D, R101 f20v;Perceel erffe hout en heijvelt gent. beecqmans bunder aan de Leegh voort, c.1705, D, 8l, HAS 27 f98v; Vgl. f166v: Marten Everts Beeckmans (Sint-Goriskapel); f170: Adriaan Beecqmans (Kleinderliempde). Parceel bosse soo hout als heijvelt gent. beecqmans bunder onder Groot Liempt aan de Leeghvoort, aan de Heer van Boxtel, c.1705, D, 8l, HAS 27 f170; Op f170 komt voor de naam: Adriaan Beecqmans als belendenaar van de Streep tot Kleinderliempde. Beekmans buender, 1737, D, F3 f15v;­Klijnder Liempt. Beekmansbuender ½, 1739, D, R143 f105; houtveld geleegen binnen de heerlijkheid Liempde onder den hertgang van Vrillikhooven gent. Beekmans Buunder, staande ten quohiere der verponding onder Klijnderliempde, 1787, 13l, R153 f159;|
BEEKMANSBUNDER, ACHTERSTEStuck weyden geh. den Achtersten beeckmans buenre gelegen by vellers huys, aen ene zijde vellers wal, 1521, D, R60 f184;|
BEEKMANSBUNDER, VOORSTE Stuck weyden geh. den vorsten beeckmans buenre gelegen by vellers huys, 1521, R60 f184;|
BEEKSKEStuck beempts tot vrillickhoven onder boecxstel gelegen, geh. dat beecksken, 1539, E, R62 f75;|
BEELENSTEEG Woonhuys, hoff ende erffenisse gelegen tot cleyn Lyemdt [sic] t.pl. geh. vrilichoven aen die beelen stege, 1555, R66 f61; huys ende erffve gelegen tot vrelickhoven (…), dander eynde aen beelen steechde, 1564, R70 f58;|
BEEMD, GROTE [Liempde], Casteren, die groete beemt, 1355, BP R1800 f43; Vonnisboek der opwinningen.
BEEMD, LANGEIn parochia de bucstel in loco dicto casteren, pecia terre: dat gescilde stucsken [naast] den langen beemt, 1402, A, BP R1183 f60v;
BEEMD, VOORSTE [Liempde], Casteren, die vorste beemt, 1355,BP R1800 f43; Vonnisboek der opwinningen.  [Liempde], Casteren, den vorsten beempt (aan) die dommel, 1450, BP R1220 f203; Deze beemd wordt  door Corstiaen Steven Henricx de Bucstel verkocht aan de heer Ludolph vanden Water.
BEEMDEN (Hooiland) Vugtmansveldje tpl. gen. de Beemden, 1861, B, 1317, 58a60ca, doosnr. 486;|
BEEMDEN, RUWE Zie: RUBEEMD
BEGRAVEN WEIDE De Begraven weide, 1901, NA 49;
BELLINGHOF Stuck ackerlants gent. Bollenhoff, gelegen tot Liempt, 1676, 4l, Leenh. v. Brab. 1122; stuck ackerlant metten houtwasch rondsomme, tselve gent. den Bellinghoff, gelegen tot Liempde aent Peijelaer, 1722, 4l, Leenh. v. Brab. 1117 f8; stuck ackerland en groesland met den houtwasch rondsomme, ’t selve gen. den Baellinghoff, gelegen tot Liempde aent Hezelaar, 1742, 4l, Leenh. v. Brab. 1117 f292v; Zie: Bollenhof.

Ger van den Oetelaar

Toponiem verklaard

Antoniusbos (deel 1)

Op de minuut kaart van 1832 zien we op perceel E426 het enige tientallen jaren hiervoor door Hendrik Verhees ontworpen eerste, echte raadhuis van Liempde staan. Aan de achterzijde hiervan, de noordzijde dus, ligt een gedeeltelijk woningvrij terrein (E425), aan de ene zijde begrensd door wat nu de Dorpsstraat heet, aan de andere zijde door een stukje Keefheuvel. De noordzijde van dit terrein valt ongeveer samen met de huidige Vlasspreistraat. Schuin over dit terrein loopt een pad, er is een gedeeltelijke boombegroeiing, op een open gedeelte staat de schutsboom ten dienste van de gildebroeders.

Dit punt is als meetpunt apart aangegeven. Het perceel, kadastraal bekend E 425, draagt de naam Äntoniusbosch". Het Liempdse gemeentebestuur meldt in een brief d.d. 10 december 1800 aan het Departementaal Bestuur van de Dommel "dat er deeze gemeente geene Gilden of Corporatien bestaan hebben, en (wij) dus vallen buyten de Termen der Publicaties van het Uitvoerend Bewind van den 5e October 1798". Ook op 6 november 1808 wordt gemeld dat "binnen deeze gemeenten geene Gilden, Confrerien, ofte Corporatien bestaan, waarbinnen dan ook dezelven alhier niet van applicatie is". Hoe zich dit rijmt met een bericht aan de Kwartierdrost van 's-Hertogenbosch "Ultimo van Bloeymaand 1809". Daar wordt namelijk gemeld dat "binnen deeze gemeente drie schutterijen gevonden worden als:

1. Die van St. Antonius

2. St. Barbara

3. St. Catharina zijnde dezelve van geene Diploma's of Soogenaamde Kaarten voorzien". (Vielen deze gilden misschien niet onder de termen van 5 oktober 1879 of had men het bestaan van deze niet langer kunnen verbergen?) .

Uit: Liempdse contreien in naam door de eeuwen heen, door Frits Beelen 2002; pag. 197. Het boek is te koop voor €10,00 in de Erfgoedkamer. Elke woensdagmiddag open van 14:00 tot 16:00 uur of op afspraak via info@kekliemt.nl. 

Foto evkl009231 Gildendag Sint Antoniusgilde met vaandelgroet

De Kuusepaol naar Kèk Liemt

Tijdens de open dag van De Kleuskes op 6 juni a.s. wordt de houten Kuusepaol, die van 2000 tot 2020 gestaan heeft bij de voormalige herberg De Schutskuil, thans De Vrolijke Jager, officieel overgedragen aan Kèk Liemt. 

Informeel is de paal enkele weken geleden al overgedragen, door initiatiefnemer van de nieuwe stenen paal Frank van Bommel (geboren te Spoordonk). Samen met toenmalig collega Piet van Liempd (geboren te Liempde) fietste hij eertijds naar hun werk bij Philips Medical Systems in Best toen Piet in eens tegen Frank zei""Kijk daar eens. 'n Kuuske in de wei." Waarop Frank antwoordde: "Piet da hedde gij mis. Ik zie helemaal geen kuuske."

Wat wat het geval. Piet zag een jong kalf. En Frank, geboren in Spoordonk, kende het woord 'kuuske' in de betekenis van een jong varken. Kortom het misverstand was geboren.

Maar daar bleef het niet bij. Piet vroeg aan zijn zwager uit Oirschot naar de betekenis van kuuske in Oirschot en zijn zwager antwoordde: "Een jong biggetje." Maar zijn vader, geboren in Schijndel, had het over een jong kalf en in Liempde werd 't kuuske ook aangeduid als een jong kalf.

Vervolgens blijkt uit wetenschappelijk onderzoek van onder meer het Meertensinstituut dat de taalgrens van het dialectenwoord 'kuus' ligt op de grens tussen Liempde en Oirschot. Vandaar dat de Liempdse Prinsenvereniging De Ploegers in 2000 het initiatief nam om een heuse kuusepaol van hout, gemaakt door Theo Sonnemans uit Boskant, op die taalgrens te plaatsen nabij de locatie van De Schutskuil.

Maar naarmate de tijd verstreek, sleet ook de houten kuusepaol met aan de ene kant de afbeelding van een jong varken en aan de andere kant een jong koetje. 

De paal werd weggehaald en het idee van Frank was om een paal in steen te herplaatsen. Kunstenares Marion Coolen-Smits uit Liempde werd bereid gevonden om de kuus in twee vormen uit te beelden en op 26 maart onthulden de twee wethouders Désiré van Laarhoven van Boxtel en Esther Langens van Oirschot, onder grote belangstelling, de vernieuwde stenen kuusepaol.

En de houten... die werd door Frank van Bommel geprepareerd en op 25 april symbolisch overdragen aan  Kèk Liemt voor het oude raadhuis van Liempde (zie foto van Gerard Schalkx) met v.l.nr. Arnold van den Broek namens Stichting Kèk Liemt. Immers de stichting beheert expositieruimte De Kleuskes. Verder op de foto Piet van Liempd en Frank van Bommel.

Tijdens de open dag op 6 juni a.s. wordt om 13:30 uur de houten geprepareerde kuusepaol officieel aan de collectie van expositieruimte De Kleuskes toegevoegd. Omdat Frank van Bommel bezig is aan een voettocht in etappes naar Santiago de Compostella wordt de overdracht gedaan door Piet van Liempd. 

Iedereen is daarbij van harte welkom.